گروه های خونی در حیوانات

در حیوانات تعیین گروه خونی مانند انسان نیست زیرا در انسان تنها یک عامل به نام آنتی ژن نقش دارد. همانطور که می دانید، آنتی‌ژن­ها در سطح گلبول­های قرمز خون هستند. بر این اساس، فردی که دارای آنتی‌ژن A باشد، گروه خونی A و فردی که دارای آنتی‌ژن B باشد، گروه خونی B و فردی که در سطح گلبول‌های قرمز خود، هر دوی این آنتی‌ژن‌ها را داشته باشد دارای گروه خونی AB خواهد بود و چنانچه در سطح گلبول‌های قرمز خون، هیچ‌یک از این آنتی‌ژن‌ها وجود نداشته باشند، آن فرد دارای گروه خونی O است. ولی در تعیین گروه خونی حیوانات، مجموعه‌ای از عوامل نقش دارند و به همین دلیل به جای گروه خونی از سیستم‌های گروه خونی نام برده می­شود.

در سیستم­های گروه خونی، عوامل متعددی نقش دارند. به عنوان مثال، در گاو ۱۰ سیستم گروه خونی شناسایی شده است که تنها در ۲ سیستم‌ آن، یک عامل مجزا تعیین‌کننده گروه خونی است و در دیگر سیستم‌ها، مجموعه‌ای از عوامل متعدد در تعیین گروه خونی نقش دارند .این عوامل در واقع پروتئین‌های مشخصی هستند که در سرم خون یافت می‌شوند. پروتئین­ها از اجداد حیوانات به ارث می­رسند. بنابراین، با آزمایش نمونه خون حیواناتی که از یک نژاد هستند می­توان اطلاعاتی درباره چگونگی فراهم آوردن امکاناتی برای تولید نسل آینده بدست آورد.

در بعضی از حیوانات آنتی‌بادی‌های طبیعی در برابر برخی از عوامل تعیین‌کننده گروه خونی فعال می­شوند که در چنین مواردی بلافاصله پس از انتقال خون، واکنش‌هایی نظیر تنگی نفس، گرفتگی عضلات، افزایش میزان ترشح بزاق و اختلال در گردش خون مشاهده می­شود .این درحالی است که اگر این حیوان باز هم تحت درمان‌های مشابه از طریق انتقال خون قرار گیرد، با شرایط متفاوتی مواجه خواهد شد. در این شرایط در این حیوان، آنتی‌بادی‌هایی در برابر آنتی‌‌ژن‌های موجود در گروه خونی تزریق شده به آن ایجاد خواهد شد و به این ترتیب می‌توان به یقین گفت که این دو حیوان از نظر انتقال خون ناسازگار بوده‌اند. در این موارد، انتقال خون از حیوانی به حیوان دیگر با مشکلات بسیار زیاد و پیامدهایی همراه خواهد بود که در اولین مرحله از انتقال خون شاهد آن­ها نبوده‌ایم. این پیامدها به گونه‌ای در فیزیولوژی طبیعی بدن آن حیوان ایجاد اختلال خواهد کرد که می‌تواند تهدیدی علیه وضع سلامت آن بوده و حال عمومی آن حیوان را در معرض خطرات جدی قرار دهد.

گونه گاو دارای یازده سیستم گروه خونی می­باشند که با حروف Z, T, S, M, L, J, F, C, B, A و R نمایش داده می­شوند که از بین آن­ها دو سیستم B و J دارای اهمیت بالاتری هستند. سیستم گروه خونی B در گاو از کلیه سیستم­های شناخته شده در این گونه پیچیده تر است. به طوری که دراین سیستم ۶۰ آنتی ژن مختلف وجود دارد. که این آنتی ژن­ها به صورت دسته­های کوچکتری به شکل فنوگروپ به ارث میرسند. با وجود این پیچیدگی تقریباً غیر ممکن است که خون یک گاو دهنده کاملاً مشابه خون گاو گیرنده باشد.
آنتی ژن J لیپیدی است که به طور آزاد در مایعات بدن گاو وجود دارد و به طور غیر فعال (Passive)  جذب گلبول­های قرمز شده و به آن­ها متصل می­شود، بنابراین،  آنتی ژن J نمی­تواند آنتی ژن حقیقی باشد و به همین علت در خون گوساله­های نوزاد وجود ندارد. این آنتی ژن ظرف ۶ ماه پیش از تولد جذب گلبول­های قرمز گوساله شده و در خون دیده نمی­شود. گاوها دارای دو نوع آنتی ژن J مثبت هستند، برخی میزان آنتی ژن J بالایی دارند به طوری که میتوان در سطح گلبول­ها و سرم آن­ها را تشخیص داد و برخی دیگر برعکس این حالت هستند.

در گوسفندان هفت نوع گروه خونی وجود دارد که با حروف A ، B، C، D، M، R  و X  نشان داده می‌شوند سیستم R  در گوسفندان مشابه سیستم J در گاوها می‌باشد سیستم M در انتقال فعال یون K از غشاء گلبول‌های قرمز نقش دارد. پلی‌مورفیسم در این سیستم منجر به پیدایش گوسفندانی با گلبول‌های قرمزی می‌شود که از نظر مقدار پتاسیم تنوع دارند.

آنتی ژن های گروه خونی در بزها مشابه گوسفندان است پنج سیستم گروه خونی مهم در بزها شناسایی شده است که با حروف A  ,  B  ,   C  ,  M  و  J نشان داده می شوند .