بروسلوز یکی از مهمترین و شایعترین بیماری مشترک بین انسان و دام میباشد. میزان شیوع تب مالت در انسان ارتباط مستقیم با شیوع بروسلوز در دام دارد. به همین علت، برای جلوگیری از خسارات اقتصادی و بهداشتی این بیماری، کنترل و یا ریشه کنی آن در حیوانات امری مهم و اجتناب ناپذیر میباشد.
انسان ممکن است از طریق بروسلا ملی تنسیس از طریق بز، گوسفند (در میش و بز ماده باکتری بروسلا ملی تنسیس و در قوچها بروسلا اوویس باعث بیماری میشود) ؛ بروسلاآبورتوس از گاو؛ بروسلاسوئیس از خوک؛ بروسلاکنیس از سگ و بروسلا ماریس از پستانداران دریایی به بیماری تب مالت مبتلا شود. ولی بروسلا ملی تنسیس متداولترین عامل این بیماری در انسان است که از طریق دامهای اهلی به انسان منتقل میشود. در واقع در هر منطقه‌ای از جهان که پرورش گوسفند و بز رایج باشد این بیماری متداول میشود. بیماری حاصل از بروسلا ملی تنسیس بسیار خطرناک و کشنده است. به طور عمده این بیماری از طریق مصرف شیرخام یا پنیر تهیه شده از شیر غیر پاستوریزه گوسفند و بز ایجاد می‌گردد ولی در بسیاری از نواحی که گوسفند و بز در کنار گاو پرورش داده میشوند یا از مراتع و چراگاه‌های مشترک استفاده می‌کنند انتقال این بیماری توسط گاو نیز ممکن است صورت پذیرد.
در ادامه به بررسی این بیماری در گوسفندان میپردازیم. بیماری بروسلوز در گوسفندان با نام سقط جنین واگیر مرسوم است. نام های دیگر این بیماری تب مواج، تب دیوانه و تب مدیترانهای است. همانطور که پیش از این گفته شد، عامل این بیماری باکتری بروسلا است که داری گونههای متعدد است که دو گونه بروسلا ملی تنسیس و بروسلا اویس در گوسفند بیماری زا هستند و سبب سقط جنین در دام، کاهش وزن، کاهش تولید، عقیمی و نازایی می شوند. بروسلوز از دو بعد بهداشتی و اقتصادی در بحث گوسفندداری حائز اهمیت است. این باکتری در تمام فصول وجود دارد اما همه گیری آن در فصل تولیدمثل و شیردهی یعنی پاییز و بهار بیشتر از سایر فصول است.
علائم
بروسلا در موارد نادر موجب مرگ گوسفند می شود اما باید توجه داشت عامل بیماری می تواند در کبد، طحال، رحم و غدد لنفاوی جای گرفته و حالت مزمن به خود بگیرد. از علائم این بیماری میتوان به تورم پستان، التهاب مفاصل، کاهش وزن، ضعف و سستی، سرفههای خشک و کوتاه اشاره کرد. قابل ذکر است سقط جنین و کاهش باروری از بارزترین علائم این بیماری است. اکثر سقط جنینها در چهارمین ماه آبستنی رخ می دهد. سقط جنین ممکن است یک بار اتفاق بیوفتد اما معضل اصلی مزمن شدن بیماری با و یا بدون علائم و توانایی انتقال آن به سایر دامهای گله است.
روش های انتقال
دام مبتلا به بروسلوز هنگام سقط جنین، عامل بیماری را به طور وسیع از طریق ترشحات رحمی دفع می کند؛ اندام های جنین سقط شده نیز منشا دیگر گسترش باکتری میباشد و باید سریع معدوم شود. گوسفند آلوده به باکتری بروسلا به مدت دو ماه عامل بیماری را به صورت متناوب از شیر دفع می کند. منشا دیگر این باکتری، ادرار دفع شده توسط حیوان آلوده میباشد. در دام نرعامل آلودگی در دستگاه تناسلی حیوان جای گرفته و میتواند از طریق جفتگیری به سایر دامها منتقل شود. معمولترین راه انتقال بیماری در دامها از طریق گوارش و خوردن مواد دفعی آلوده و یا لیسیدن جنین سقط شده است. ذرات معلق میکروب در هوا منجر به انتقال بیماری از طریق تنفس یا چشم میشود. پوست خراشیده و یا حتی سالم، مجرای سرپستانها ، جفت گیری با دام آلوده نیز از دیگر راه های انتقال بیماری میباشد.
کنترل، پیشگیری، واکسیناسیون
جهت کنترل بیماری بر اساس برنامه مدون همه ساله دام های آلوده پس از خونگیری و انجام تست بروسلوز شناسایی ،کشتار و حذف میشوند. جدا نمودن دام های سقط شده از دام های دیگر و جلوگیری از تماس مستقیم با ترشحات رحمی وجفت جنین سقط شده نیز از دیگر عوامل ممانعت از گسترش این بیماری میباشد. درکنار سیاست کشتار و حذف دام آلوده برای جلوگیری از گسترش بروسلوز در گله باید واکسیناسیون صورت گیرد. واکسیناسیون بروسلوز در بره و بزغاله از سه ماهگی تا یک ماه قبل آبستنی صورت میگیرد. حیوانات واکسینه شده نیز ممکن است به آلودگی بروسلا مبتلا شوند اما معمولا علائم درمانگاهی آن مانند سقط جنین کاهش می یابد.
امید است این مقاله در جهت آگاه سازی شما عزیزان مفید واقع شده باشد.