آشنایی با انگل های گوسفند و انواع ضد عفونی کننده ها

بیماری­های انگلی در نشخوارکنندگان کوچک بسیار حائز اهمیت می­باشد. چرا که می­توانند در طول زمان موجب بروز آسیب­های اقتصادی فراوانی شده و خسارات مستقیم و غیرمستقیم زیادی را به بار آورند. بیماری­های انگلی به دلیل ویژگی­های متفاوت اپیدمیولوژیکی و زیست شناسی، از جمله گسترش وسیع و تنوع مکانیسم در مقابل دستگاه ایمنی، مشکلات بسیاری را جهت پیدایش واکسن­های موثر ایجاد کرده­اند. همچنین، بیماری­های انگلی اغلب بصورت مزمن بروز کرده و نشانه بالینی آشکاری نشان نمی­دهند.از طرف دیگر، بیماری­های انگلی کمتر باعث مرگ و میر در گله گردیده و عمدتا در طول زمان موجب بروز ضررهای اقتصادی فراوان می­شوند. در ادامه به معرفی برخی از انگل­هایی که می­توانند موجب بروز خسارات متعدد به گوسفنداران شوند را معرفی می­کنیم:

این انگل در کبد گوسفندان زندگى مى‌کند، از علائم وجود آن در گوسفند می­توان به:  ضعف، لاغری، تورم زیرگلو، کم‌خونی، آب آوردن حفره بطنی، لاغرى و ریزش پشم اشاره کرد.
قبل از اقدام به پروار کردن گوسفند باید به حیوانات داروى ضد کپلک خورانیده شود. توصیه مى‌شود براى از بین بردن کامل این انگل‌ها در حیوان، خورانیدن دارو ۴-۶ هفته بعد دوباره تکرار شود.

این انگل در روده‌ گوسفندان زندگى مى‌کند و می­تواند موجب اسهال، درد شدید، و لاغرى شود. بره‌هاى جوان به این انگل آلوده مى‌شوند. بهترین موقع خورانیدن داروی این انگل در اواخر خرداد ماه است و در مواردى‌ که آلودگى شدید باشد خورانیدن دارو باید پس از ۲ ماه تکرار شود.

این انگل‌ از خانواده استرونژیلوس‌ها بوده و در گوسفندان سبب لاغری، ضعف، کم‌خونی، شکنندگى پشم، سرفه، ناراحتى‌هاى تنفسی، اسهال سیاه یا قهوه‌اى مى‌شود. این انگل در مناطق پر باران بیشتر شایع است و هر ساله تعدادى از گوسفندان در اثر ابتلا به این انگل از بین مى‌روند. حیوان در اثر خوردن علوفه مراتع آلوده به این انگل آلوده مى‌شود. براى از بین بردن این انگل‌ها مى‌باید از داروهاى ضدانگلى استفاده شود.

در بسیارى موارد گوسفندان به انواع مختلف کنه‌ها و شپش‌ها که در پوست حیوانات زندگى مى‌کنند، آلوده مى‌شوند که سبب عوارض مختلفى در حیوان و حتى سبب مرگ آن­ها مى‌شوند. این انگل‌ها علاوه بر آسیب می­توانند در بعضى موارد بیمارى‌هاى مختلفى را به حیوان منتقل مى‌کنند که در اکثر موارد موجب مرگ حیوان مى‌شوند.

براى از بین بردن انگل‌ها از حمام‌هاى ضد کنه یا حمام‌هاى دارویى استفاده مى‌کنند. داروهایى که در این حمام‌ها استفاده مى‌شود عبارتند از حشره‌کش‌هاى آلى کلردار، فسفردار یا حشره‌کش‌هاى آلى گیاهى است.
بهترین موقع حمام براى از بین بردن انگل‌هاى خارجى در گوسفند پس از پشم چینى است. زیرا در این موقع به‌علت عدم وجود پشم، دارو بر روی انگل اثر بیشترى دارد. توصیه مى‌شود به علت ایجاد زخم در حین پشم چینی، حدود یک هفته بعد از پشم‌چینى عملیات حمام کنه اجرا شود.
هم‌زمان با عملیات حمام ضدکنه، آغل حیوان هم باید علیه انگل‌هاى خارجى سمپاشى شود. از خسارات ناشى از بیمارى‌ها و انگل‌هاى گوسفندان، مى‌توان با به‌کار بردن اصول صحیح مدیریت، تغذیه خوب و ضدعفونى قوى جلوگیرى کرد.

•  تمیز نگاه داشتن محل آخور و آبشخور
• جلوگیری از نگاه داشتن تعداد زیادى گوسفند در واحد سطح
• دادن داروی ضد انگل به دام­ها دو هفته قبل از رفتن به مرتع
• دادن داروى ضد انگلى به دام­ها در پایان فصل چرا

در ادامه به بررسی مواد ضد عفونی کننده که می­توان در دامداری­ از آن­ها استفاده کرد می­پردازیم. به طور کلی مواد ضدعفونی کننده مورد استفاده در صنعت دامپروری به دو دسته تقسیم می­ شوند:

الف) ضدعفونی کننده­های طبیعی

عوامل طبیعی متعددی می­توانند در دامداری­ها به صورت طبیعی یا مصنوعی به عنوان ضدعفونی کننده استفاده شوند؛ نور، گرما، سرما و خشکی از جمله این موارد هستند که مهم­ترین آن­ها  اشعه ماورای بنفش نور خورشید می­باشد.

ب) ضدعفونی کننده های شیمیایی

این دسته از مواد از نظر سازوکار و نوع ترکیب شیمیایی، تقسیم­بندی های مختلفی دارند. از این دسته می توان از بنزالکونیوم کلراید، ترکیبات یددار(بتادین، تنتورید و لوگل)، ستریمید سی (ساولن)، آهک، فرمالین، مایکوجرم و موارد مشابه آن نام برد.

مواد شیمیایی به دو گروه مختلف طبقه بندی می­شوند:

۱) گندزداها: از این مواد برای از بین بردن عوامل بیماری زا در سطوح غیر زنده، ابزار، تجهیزات و تأسیسات استفاده می­شود.

۲) ضدعفونی کننده­های آنتی سپتکی : از این مواد برای از بین بردن عوامل بیماری­زای موجود در

بافت­های بدن میزبان یا مبارزه با انگل­های خارجی روی بدن دام­ها استفاده می شود. برای اینکه ضد عفونی کننده­ها تاثیر قابل قبول و مناسبی داشته باشند باید دارای چند ویژگی باشند در پایان  به چند ویژگی از آن­ها اشاره می­شود :

۱) ارزان و در دسترس باشد.

۲) تاثیر سریع داشته باشد.

۳) بتواند طیف وسیعی از باکتری ها، ویروس­ها و قارچ­ها را از بین ببرد.

۴) میکروارگانیسم های مقاوم نسبت به آن ایجاد نشود.

۵) به وسیلۀ مواد آلی غیر فعال نشود.

۶) بر روی دام­ها اثر سوئی نداشته باشد.

۷) اثر مخرب روی ساختمان و تجهیزات نداشته و از خود رنگ بر جای نگذارد.

۸) محرک پوست و مخاطات حیوان و انسان نباشد.

۹) بدون بو و عطر زننده باشد.

۱۰) در آب (حتی آب های سنگین)  به خوبی حل شده و رسوب ندهد.

۱۱) خاصیت میکروب کشی داشته باشد.

۱۲) نفوذپذیری آن به درزها و شکاف­های سطوح جایگاه زیاد باشد.

۱۳) در مقابل هوا، آب، دما و موارد مشابه پایداری شیمیایی خوبی داشته باشد.

امید است این مقاله کمکی برای مدیریت بهتر گله دامداران محترم باشد.